W ostatniej dekadzie w Polsce i na świecie obserwuje się zjawisko masowego wymierania pszczoły miodnej. Jako przyczynę najczęściej wymienia się patogeny, pasożyty, zanik i fragmentację naturalnych siedlisk, zmiany klimatyczne oraz zanieczyszczenie środowiska. Efektem jest obniżenie odporności pszczół i zwiększenie ich podatności na infekcje bakteryjne, takie jak zgnilec amerykański (Paenibacillus larvae) czy europejski (Melissococcus plutonius). Na świecie wzrasta więc zainteresowanie ekologicznymi preparatami, opracowanymi na bazie składników naturalnych, które wzmacniałyby odporność pszczół. Należą do nich m.in. preparaty probiotyczne.
W Katedrze Biotechnologii Środowiskowej pod kierunkiem dr hab. Adriany Nowak, prof. PŁ prowadzone są badania, których celem jest opracowanie ekologicznego biopreparatu ochronnego opartego na mikroorganizmach probiotycznych.
Dr hab. Adriana Nowak, prof. PŁ i mgr inż. Aleksandra Leska prowadzą badania w trosce o pszczoły
foto: Jacek Szabela
Badania są realizowane w ramach projektu pozyskanego z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi pt.: Dobór mikroorganizmów do konstrukcji ekologicznego preparatu ochronnego dla pszczoły miodnej. Tematyka obejmuje również realizację pracy doktorskiej mgr inż. Aleksandry Leskiej z Interdyscyplinarnej Szkoły Doktorskiej.
Do tej pory wyizolowano kilkadziesiąt szczepów bakterii fermentacji mlekowej ze środowiska pszczelego: kwiatów, z których pszczoły zbierają nektar (np. robinia akacjowa) oraz z produktów pszczelich (np. miody różnego pochodzenia). Izolaty scharakteryzowano i poddano identyfikacji. Następnie dokonano oceny aktywności antagonistycznej pozyskanych szczepów względem kilkunastu patogenów pszczelich, m.in. Paenibacillus larvae i Melissococcus plutonius. Dodatkowo sprawdzano ich zdolność do detoksykacji najbardziej niebezpiecznych dla pszczół pestycydów z wykorzystaniem linii komórkowej Sf-9 (pochodzącej z jajników larw owadów Spodoptera frugiperda) oraz dwóch linii nabłonka jelitowego.
Trwające już ponad dwa lata intensywne badania laboratoryjne zakończyły się sukcesem - wytypowano szczepy bakterii fermentacji mlekowej o najsilniejszych właściwościach antagonistycznych względem patogenów pszczół oraz najaktywniejszych pod względem detoksykacji pestycydów.
Obecnie trwają prace nad poznaniem mechanizmów badanych aktywności oraz oceną cech probiotycznych wyselekcjonowanych szczepów. Efektem badań będzie konstrukcja innowacyjnego ekologicznego preparatu probiotycznego przeznaczonego dla pszczół, zawierającego wyselekcjonowane, najbardziej aktywne szczepy bakterii o właściwościach prozdrowotnych.
