Po ogłoszeniu przez Królewską Szwedzką Akademię Nauk nagród Nobla w 2023 roku w dziedzinie fizyki, chemii i medycynie w naszym zespole Laboratorium Laserowej Spektroskopii Molekularnej Politechniki Łódzkiej, zapanowała radość i ogromny entuzjazm.
W dziedzinie fizyki nagrodzona została spektroskopia laserowa ultrakrótkich impulsów, w dziedzinie chemii - tematyka nanocząstek, w dziedzinie medycyny – prace nad modyfikacjami mRNA, które przyczyniły się do stworzenia technologii mRNA, na bazie których powstały szczepionki przeciwko COVID-19. Nasz zespół odnotował ten fakt z niekłamaną satysfakcją (prawie taką, jakbyśmy to my dostali Nobla), bowiem tematyka prawie w stu procentach pokrywa się z tematyką uprawianą w naszym laboratorium, co oznacza, że trafnie rozpoznajemy najwartościowsze trendy w nauce i podążamy we właściwym kierunku.
/
Laboratorium laserowej spektroskopii molekularnej
foto: arch. autorki
Nobel - fizyka
Pierre Agostini, Ferenc Krausz i Anne L'Huillier zostali laureatami Nagrody Nobla 2023 w dziedzinie fizyki za wygenerowanie impulsów laserowych trwających attosekundę (10-18 sekundy), które pozwoliły badać dynamikę elektronów wewnątrz atomów i cząsteczek. Attosekunda jest tysiąc razy krótsza od femtosekundy, które badamy w naszym laboratorium. Niestety, zgodnie z moją wiedzą nikt w Polsce nie zajmuje się impulsami attosekundowymi. Byliśmy pierwszym w Polsce laboratorium, które w latach dziewięćdziesiątych XX wieku zostało wyposażone w układ laserowy femtosekundowy. Ponieważ impuls laserowy femtosekundowy jest 1000 razy dłuższy nie możemy wniknąć w świat elektronów, a jedynie w równie ekscytujący świat wibracji cząsteczek.
Ważność spektroskopii laserowej, potwierdza fakt przyznania nagrody Nobla zaledwie kilka lat temu w 2018 roku dla Arthura Ashkina, Gérarda Mourou i Donny StricKland za przełomowe wynalazki w dziedzinie fizyki laserowej - pęsety optycznej oraz wzmacniacza CPA (chirped pulse amplifier), który codziennie włączamy w naszym laboratorium, aby przekonać się, iż słynna zasada nieoznaczoności Heisenberga dotycząca czasu i energii jest prawdziwa.
Zainteresowani metodami generacji i wzmacniania ultrakrótkich impulsów mogą o tym poczytać w książce Haliny Abramczyk Introduction To Laser Spectroscopy, Elsevier 2005, oraz w materiałach dydaktycznych Virtual University on Laser Spectroscopy dla studentów
Nobel - medycyna
Nagroda Nobla w dziedzinie medycyny lub fizjologii w tym roku trafiła w ręce Katalin Kariko i Drew Weissmana, naukowców, którzy przyczynili się do stworzenia technologii mRNA przez modyfikacje epigenetyczne urydyny. To właśnie te prace umożliwiły powstanie szczepionki przeciwko COVID-19. Nasz wkład w tę tematykę polegał na badaniu wpływu szczepionki mRNA przeciwko COVID-19 na komórki in vitro płuc oraz mózgu metodą obrazowania Ramana. Effect of COVID-19 mRNA Vaccine on Human Lung Carcinoma Cells In Vitro by Means of Raman Spectroscopy and Imaging | ACS Omega
Nagrodę Nobla otrzymał w 1930 roku Chandrasekhar Venkata Raman za odkrycie zjawiska rozpraszania Ramana, który zademonstrował efekt rozpraszania Ramana w alkoholu. Był ponoć całkowitym abstynentem – kiedy w czasie przyjęcia po otrzymaniu Nagrody Nobla wzniesiono na jego cześć toast, miał podobno powiedzieć: „Sir, widział pan efekt Ramana w alkoholu, proszę nie próbować zobaczyć efektu alkoholu w Ramanie!
Nobel -chemia
A gdzie nanocząstki?, czyli trzeci tegoroczny Nobel z chemii dla Moungi G. Bawendi, Louisa E. Brus oraz Aleksieja Jekimowa za odkrycie i syntezę kropek kwantowych, najmniejszych cząstek w nanotechnologii. Nanocząstki wykorzystujemy do wzmacniania sygnałów rozpraszania Ramana w metodzie znanej jako SERS (Surface enhanced Raman spectroscopy)
Spektroskopia i obrazowanie Ramana osiągnęło obecnie drugie życie wobec ekscytujących zastosowań w biochemii i biologii oraz diagnozowaniu nowotworów czy cukrzycy. Te badania czekają na Nobla i na pewno w niedługim czasie się go doczekają. A my po prostu robimy swoje jak pisał Młynarski
https://mitr.p.lodz.pl/laboratorium-laserowej...
